- Wil (vertel wat je wil bereiken en deel dit ook met anderen).
- Richting (hoe ga je ervoor zorgen dat je doelen bereikt worden).
- Scenario (welke scenario's zijn er om te komen waar je wil zijn).
- Afstand (soms ga je teveel op in wat je aan het doen bent, het is dan goed om even afstand te nemen).
Tot slot beschrijven Laevers & Bertrands (2004) dat er bepaalde tools/basisbehoeften nodig zijn om ondernemingszin te kunnen bereiken. Het betreft de volgende:
- Competenties.
- Sociale vaardigheden.
- Uitdrukkingsvermogen.
- Intellectuele mogelijkheden.
In een onderwijssituatie ligt de rol van de leerkracht bij het helpen ontwikkelen van deze tools en het nemen van leiderschap om kinderen zo goed mogelijk te begeleiden.
Zoals hierboven beschreven speelt leiderschap een belangrijke rol bij het realiseren van ondernemingszin. Leithwood (2006) spreekt over vier succesvolle leiderschapspraktijken die scholen en het team ten goede komen:
- Tip 1: Richting geven. Het is van belang om als school een gezamenlijke visie te ontwikkelen (over het opstellen van een visie later meer in mijn volgende blogpost).
- Tip 2: Mensen helpen ontwikkelen.
- Tip 3: De organisatie inrichten. Het is van belang om als school recht te doen aan cultuur en aan de samenleving.
- Tip 4: Leidinggeven aan het onderwijsprogramma. Dit heeft te maken met het aanstellen van bekwame leerkrachten, ondersteuning door bijvoorbeeld het aanstellen van een intern begeleider, het evalueren van de leerlingsresultaten en beschermen van de medewerkers tegen overmatige eisen.
Tips voor in de klas
Vriens (2007) beschrijft in zijn boek: 'Is de klas nog wel zo gelukkig?' tien tips om een (basisschool)klas gelukkig te maken. Een aantal van deze tips zijn bruikbaar als we het over ondernemingszin hebben:
- Tip 1: Ga creatief om met opvoedkundige en didactische situaties. Beperk leerlingen niet in hun creativiteit en durf 'out of the box' te denken.
- Tip 2: Ga uit van de eigenheid van het kind. Laat het kind ontdekken waar het goed in is om van daaruit zaken aan te pakken waar het moeite mee heeft. Een leerkracht heeft ook de taak om de latente talenten (nog niet eerder ontdekte talenten) van kinderen te helpen ontdekken en ontwikkelen.
- Tip 3: Realiseer je dat onderwijsvernieuwing altijd een compromis is van het 'goede oude' en het 'goede nieuwe'. Kennis blijft centraal staan in het onderwijs, maar er zijn verschillende manieren om deze kennis over te dragen.
- Tip 4: Laat je niet gek maken door de voortdurende roep om veranderingen in het onderwijs. Gebruik wat voor jouw kinderen zinvol is en volg daarbij je hart. Probeer kinderen gelukkig te maken, want dan gaat het leren ze ook veel gemakkelijker af.
Met tip 4 in mijn achterhoofd sluit ik de blog voor vandaag af. Onderwijs blijft vernieuwen en het is belangrijk om als leerkracht (in opleiding) deze vernieuwingen te blijven volgen. Maar het aller belangrijkste blijft om dingen te doen waar je zelf achter staat, dit te delen met anderen, en te streven naar een zo gelukkig mogelijke klas.
Bronnen:
- Laevers, F., & Bertrands, E. (2004) Ondernemingszin (h)erkennen. Leuven: GEGO Publishers.
- Leithwoord, K. A., & Great Britain. (2006) Successful school leadership: What it is and how it influences pupil learning. Nottingham: DFES Publications.
- Vriens, J. (2007) Is de klas nog wel zo gelukkig?. Houten: Van Holkema & Warendorf.
Tips voor op school